“Het kruid van de 100 wonderen”
“Het kruid van de 100 wonderen”. Zo wordt in Frankrijk de plant genoemd waar we het dit keer over gaan hebben: de Varen.
Varens behoren tot een plantengroep die miljoenen jaren oud is. Daar zijn diverse fossielen van bekend. De meeste varens hebben een wortelstok waaruit de bladeren ontspringen. In het voorjaar komt het jonge blad opgerold tevoorschijn en heeft dan de vorm van een bisschopsstaf (denk hierbij aan de staf van de Sint) en ook de gekrulde versiering aan het uiteinde van een viool is aan de varen ontleend. Deze krul staat symbool voor een nieuwe start. De meeste varens hebben ingesneden blad in tegenstelling tot de hieronder genoemde Tongvaren.
Wonderlijke verhalen
Varens waren vroeger omgeven met wonderlijke verhalen. Zo zouden ze bloeien in de nacht van Sint- Jansdag (24 juni) en meteen zaad vormen. Omdat de sporen, zoals we dit zaad noemen, aan de onderkant van het blad zitten en voor het oog verborgen zijn, dacht men dat de varen de macht had de mens onzichtbaar te maken. Als je dit ‘zaad’ dan in je schoenen strooide werd je onzichtbaar. Nog meer wonderlijke verhalen zijn bekend. Als je in het eerste blad van de Koningsvaren (Osmunda regalis) beet dan was je een heel jaar vrij van kiespijn. Vertrapte varens zouden je doen verdwalen in het bos. De Mannetjesvaren (Dryopteris filix-mas) werd door tovenaars gebruikt om er de toekomst mee te voorspellen. Het blad van de Tongvaren werd in verband gebracht met lasterpraatjes.
De Tongvaren
Vandaag nemen we deze Tongvaren, uit de Streepvarenfamilie, onder de loep. De Latijnse naam is Asplenium scolopendrium. De naam ‘scolopendrium’ betekent duizendpoot, verwijzend naar de vorm van de sporen. De sporen zijn lijnvormig en staan loodrecht op de nerf (zie foto).
Het is een wintergroene varen voor zowel een humusrijke als een kalkrijke grondsoort en vraagt een plekje in de schaduw of halfschaduw. In Nederland kun je deze plant o.a. aantreffen op muurtjes langs grachten, kaden of sluizen. In het voorjaar komt het nieuwe blad lichtgroen tevoorschijn dat later in het seizoen donkerder wordt en dan gaat glanzen, de stengels zijn purperzwart gekleurd. Deze varen kan een hoogte bereiken van 50 cm. Naast de ‘gewone’ Tongvaren kun je ook de Asplenium scolopendrium ‘Cristatum’ aantreffen (zie onderstaande foto). Deze heeft bladeren met een hanenkamachtig uiteinde.
Alle hier bovengenoemde varens kun je tijdens ons openingsseizoen bewonderen in onze sfeervolle Varentuin.