In samenwerking met de Kruidhof organiseert Het Behouden Huis van eind april tot eind september een expositie van
grote en kleinere beelden van Oene van der Veen. Uit het werk van deze beeldhouwer spreekt sterke verbondenheid met de natuur. De Kruidhof is dan ook een ideale lokatie voor zijn beelden.
Jannie Jensma spreekt met de beeldhouwer op zijn grote atelier in de oude melkfabriek van Giekerk, volgestouwd met gereedschap, boeken en stukken hout, het materiaal voor zijn monumentale beelden. Een groot raam aan het eind van de ruimte biedt een wijds uitzicht op het Bûtenfjild, waarboven bij helder weer ’s avonds zich de onmetelijke sterrenhemel uitstrekt. In het midden van de ruimte staat het beeld dat hij onder handen heeft. Uit de wortels van een grote, oude pereboom komt – zijn voorpoten stevig in de grond – een opspringende bok te voorschijn, die de achterpoten de lucht inslingert. “Doe’t ik him útgroef, wie ik al oan’t byldhouwen”, zegt Oene. “Mijn werk ontstaat in het ontdekken van beelden, die steen en hout in zich verborgen houden. In een voortdurende wisselwerking projecteer ik met het ‘ark’ mijn gevoelens en gedachten in de materie, waardoor tenslotte het materiaal als vanzelf vorm krijgt in verstilde figuraties van mensen en dieren. Het zijn uitingen van een grote verbondenheid met de natuur, het ‘oer’. Hout is op de middelbare school tijdens de lessen handenarbeid er bij mij ‘ingekomen’. Voor het eerste werkstuk dat ik afleverde, kreeg ik geen cijfer. Ik kreeg echter wel een groot stuk hout om het in de kelder van de school te bewerken. Zo kon ik mij als kind zonder dwang van buiten af volgens het gevoel ontwikkelen, waardoor frustraties mij bespaard zijn gebleven. Kunst is de voortzetting van kinderspel. Een spelend kind is mij heilig; ik zal het niet verstoren. Ik ben lang speels gebleven.”
“Mijn eerste werkplaats was het kerkje van Swichum; daar werkte ik, een kunstenaar die kind wilde zijn. Een beetje zoals de Cobragroep dat voor ogen stond, zichtbaar bezig de spelende mens neer te zetten. Als je geconcentreerd werkt, ben je aan het spelen. Soms lukt het mij in liefdevolle concentratie urenlang aan een beeld te werken; ‘dom werk’ bestaat dan niet; de ‘omballingen’ van de geest liggen stil: waarmee je bezig bent, dat doe je ook….. (“helemaal”,voegt Jannie eraan toe). Oene: “ja, zoals de zoon van Martin Luther King bij de begrafenis van Michael Jackson….(over zijn geconcentreerde dansen) zei: “if you sweep streets…..you sweep streets”. Iemand ligt op zijn knieën in de tuin een bed te wieden. “Wat doe je nu eigenlijk?” vraagt een voorbijganger. “Ik wied een bed” is het antwoord, “ik doe waar ik mee bezig ben”.
Naast de wat kleinere, maak ik ook grote beelden, die soms wel bijna vijf meter hoog zijn. Het eerste hakken is bepalend voor wat het worden moet. De ruimtes die je het eerst in het hout maakt, zijn het moeilijkst te overzien. Als je de groffe lijnen van het beeld hebt, kun je in de kleinere dingen meegaan en dan kom je bij de echte concentratie. Op de mooiste momenten gebeurt het vanzelf, dan laat je je leiden, het mes snijdt zelf. Gelukzaligheid is de diepste ervaring. Maar daar gaat veel werk aan vooraf.
Hout is soms wel 20 jaar bij mij voordat ik er mee bezig ga. Soms is het wel 7000 jaar oud. Dat wolst net fergrime; dat moat wol tige moai wurde”.
“Hoe beleef je je geloof? “ vraagt Jannie in dit gesprek dat als vanzelf zich ontrolt.
“Ik ben Nederlands Hervormd opgegroeid. Mijn levensgevoel is religieus; geloof is belangrijk. Later toen ik de kerk was ontgroeid, heb ik mij opengesteld voor een leven dat boven alles uitgaat. Voor mij is de hemel oneindig ruimer dan de grond waarop ik sta. (“Daar hebben we de bok”, denk ik, die dit interview meeleest.) Oene: “Als je je hoofd even verheft, zie je hoe ruim het daarboven is. Ik heb geleerd hoe je met yoga verbinding kunt maken met het ‘grote’, hoe gemakkelijk je je ermee verbonden kunt voelen. Yoga geeft een ruimer bewustzijn. Dat ervaar ik ook bij het bidden van het ‘Onze Vader’. Dit gebed is een ode aan het leven, een spektakel van bewustzijn. Als ik het met aandacht bid en geconcentreerd werk, ervaar ik hoe mijn leefwereld in een nadere, ruimere wereld overgaat. Die zoektocht laat zich niet van buitenaf sturen en beperkingen opleggen. In mijn lessen yoga deel ik de ruime plek, waarnaar ik op zoek ben, met anderen…..”.
“Heb je nog andere dingen gedaan dan met hout werken?” vraagt Jannie.
“Vroeger wilde ik een bijdrage leveren aan de maatschappij. Ik dacht die te kunnen beïnvloeden en tot rust te kunnen brengen. Daarom ging ik naar de Sociale Academie. Later heb ik dat idee losgelaten en ben met hout begonnen; op mijn eigen manier.
Het gesprek is ten einde; volgen nog enkele zakelijke gegevens.
Oene van der Veen (Driezum 1954) is zich sinds 1979 gaan toeleggen op beeldhouwen. Behalve kleine, maakt hij grote beelden, soms wel 5 meter hoog. In 1985 nam hij met 9 houten beelden deel aan een expositie in de St.Janskerk van Utrecht rond het thema ‘Eenzaamheid en verbinding’. Sindsdien exposeert hij in galerieën en tentoonstellingsruimten.
Hij nam deel aan verschillende symposia in Duitsland: vijf à zes kunstenaars worden uitgenodigd een week lang op een bepaalde plek met hout te werken. De organisatie zorgt voor eikeboomstammen, prachtig hout met een korte nerf. In één week tijd maakt iedere deelnemer een kunstwerk met kettingzagen en traditionele klop- en snijtechnieken. Tijdens één van deze symposia sneed hij de opzet van de ‘harpspeler’ uit hout, waar hij in totaal drie versies van maakte. De laatste uitwerking staat nu in de Keukenhof en zal van de zomer misschien te zien zijn in de Kruidhof van Buitenpost.
In 1995 kreeg Van der Veen van de gemeente Leeuwarden de opdracht voor een groot beeld. Het werd ‘ierde, famke, fûgel’ en staat aan de Emmakade als teken van verbondenheid met de aarde en de liefde voor het leven.
Voor de Stichting Doen maakte hij een totempaal in de wijk Wielenpolle in Leeuwarden. Voor Driezum maakte hij in 2004 het monument ‘Hoeder fan’e vrede’. Als uitvloeisel van een symposium in Horsten (Duitsland) werd het beeld “Lieben uns Lassen” geplaatst in Friedeburg: uit de uitgestrekte hand van een vrouw vliegt een vogel hoog de lucht in. Altijd wordt ruimte gesuggereerd in het werk van Oene van der Veen.
Wilt u nog meer weten, raadpleeg dan www.oenevanderveen.nl
Lees ook het artikel van RTV Noordoost Friesland: http://ow.ly/1DuRX