Tuinbeleven
Door Jan Willem Zwart
De IJsheiligen en de meidoorn
We hebben net de IJsheiligen gehad en er zit een daadwerkelijke omslag in het weer. Rond deze periode van de IJsheiligen bloeit de meidoorn. Nachtvorsten zijn niet meer aan de orde en er kan volop gezaaid worden. Het tuinseizoen is nu echt begonnen. Ook kwetsbare tuinplanten kunnen naar buiten zonder dat deze afgedekt hoeven te worden.
Meit betekent voorjaar! Los van dat er veel, misschien wel alle vogels een ei leggen, bloeit in mei ook de meidoorn, net als de Els, een prachtig icoon van de Noardlike Fryske Wâlden.
De meidoorn is een geslacht uit de rozenfamilie. Hij bloeit in mei met sterk geurende bloemen. Kenmerkend zijn de gedoornde takken. Het hout is hard en fijn van structuur.
In het Latijn heet de boom Crataegus. Dit woord is afgeleid van het Griekse woord kratos wat ´kracht´ betekent en betrekking heeft op het harde hout. De meidoorn is door de doorns goed beschermd tegen de vraat van grote grazers. Bovendien stelt hij andere vegetatie, zoals de eik, in staat onder zijn bescherming uit te groeien in gebieden waar grazers actief zijn. Het is ook om deze reden dat de meidoorn vaak als haag werd gebruikt als vee-wering. Daarom werd de meidoorn ook wel haagdoorn genoemd.
In Fryslân komen de eenstijlige meidoorn en de tweestijlige meidoorn voor. Deze termen slaan op de hoeveelheid ‘stijlen’ van de stampers in de meidoornbloesem. In de bessen van een eenstijlige meidoorn zit 1 pit, in die van de tweestijlige meerdere pitjes.
De eenstijlige meidoorn vinden we ook in houtwallen. Daar groeit de boom altijd scheef met een dicht vertakte kroon en kan 8 tot 10 meter hoog worden. De bessen dienen de vogels als voedzame wintervoorraad en blijven lang aan de boom hangen. Als sierboom wordt van de tweestijlige meidoorn het ras ‘Paul’s Scarlet’ aangeplant. Deze heeft gevulde, rozerode bloemen en vormt geen vruchten.
De meidoorn wordt al sinds de 16e eeuw gebruikt om de bloedsomloop te stimuleren. Deze werking komt onder meer door de inhoudsstof rutine, deze stof is bekend om z’n vermogen om blauwe plekken te voorkomen. Bovendien helpt meidoornthee om de cholesterol te verlagen. Het is niet voor niets dat de meidoorn een prominente plek heeft in de geneeskrachtige kruidentuin van De Kruidhof.