Artemisia annua
Een van de planten uit De Kruidhof kwam onlangs in het nieuws: Artemisia annua, eenjarige alsem, speelt een hoofdrol in de bestrijding van malaria, na aids een van de voornaamste doodsoorzaken in Afrika. De strijd tegen malaria is één van de millenniumdoelen van de Verenigde Naties. KRO radio interviewde Kruidhofdirecteur Jan Willem Zwart.
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (World Health Organization, WHO) is artemisinine, wanneer correct gebruikt in een op artemisinine gebaseerde combinatietherapie (ATC), momenteel het meest effectieve (95%) en meest betrouwbare medicijn om malaria te genezen. Uit de Artemisia annua kan de stof artemisinine gewonnen worden. Hiervan worden door Europese farmaceutische bedrijven medicijnen gemaakt tegen malaria. De WHO waarschuwt voor het ontstaan van resistentie tegen artemisinine bij de malariamuggen. Dit kan voorkomen worden door artemisinine te koppelen aan andere geneeskrachtige stoffen in een gecombineerd geneesmiddel (ATC).
Voor de arme Afrikaanse plattelandsbevolking zijn dergelijke medicijnen vooralsnog echter onbetaalbaar, als ze al beschikbaar zijn. Met het drinken van maximaal één kop artemisiathee per week wordt al een aanzienlijke resistentie tegen de malariamuggen opgebouwd. Juist dat is wel haalbaar voor veel Afrikaanse families, wanneer zij in hun eigen dorp een veldje Artemisia annua kunnen verbouwen. Het drinken van deze thee is helaas onvoldoende om mensen definitief tegen malaria te beschermen. Het malariavirus blijft sluimeren in de lever van degene die besmet is. Daarom en om het ontwikkelen van resistentie bij muggen te voorkomen zijn er toch medicijnen nodig. Daarvoor moet er wereldwijd veel meer Artemisia annua worden verbouwd. De internationale hulporganisatie Artsen zonder Grenzen dringt aan op aanzienlijke uitbreiding van het areaal en het beschikbaar stellen van middelen voor de teelt door de Verenigde Naties. Een volgende stap is, dat in de gebieden waar malaria heerst de gecombineerde medicijnen ter plaatse gemaakt kunnen worden en dat deze zonder beperkingen ter beschikking komen van alle patiënten, ongeacht hun maatschappelijke status.
Symposium
Een paar jaar geleden bezocht Kruidhofdirecteur Jan Willem Zwart een aantal projecten in Oeganda, waar de teelt van de eenjarige zomeralsem wordt bevorderd onder de lokale boeren. Dergelijke projecten zijn er ook in landen als Tanzania en Kenia. Samen met Professor Oliver Kayser van de vakgroep Farmaceutische Biologie van de Rijksuniversiteit Groningen nam Zwart hierna het initiatief tot het houden van een symposium over Artemisia annua in Groningen. Hier werd gesproken over de teeltwijze, de productie en verwerking van de eenjarige alsem tot een bruikbaar en betaalbaar medicijn en over de vorming van een internationaal netwerk voor het bevorderen van de deskundigheid en het uitwisselen van ervaringen.
In China, veruit koploper bij de teelt van Artemisia annua, draait een fabriek waar Artemisia wordt geëxtraheerd. Wanneer artemisinine via alcoholextractie aan olie gebonden wordt is de werking langduriger en is er minder artemisinine nodig. Een dergelijk productieproces zou op gang gebracht kunnen worden in een land als India, maar ook in Oost Afrika. Vooral Kameroen wordt genoemd als potentiële producent. In het tweede producerende land van de wereld, Vietnam, zijn miljoenen mensen met succes behandeld met artemisinine. Verbetering van de teelt en van het zaaigoed zien de symposiumgangers als eerste vereiste. Momenteel komt het beste zaad uit Brazilië.
Het streven gaat uit naar een wereldwijd netwerk van telers en andere deskundigen. Zo kan er uitwisseling van kennis komen tussen bijvoorbeeld De Kruidhof in Buitenpost en proefprojecten in onder andere Oeganda, Ghana en Gambia. Voor de teelt en productie op grote schaal zijn aanzienlijke hoeveelheden geld nodig. Een van de deskundigen benadrukte, dat investeerders, die het nodige risico willen lopen, graag willen, dat hun geld maatschappelijk zinvol wordt belegd. De maatschappelijke wil en voldoende politiek draagvlak moeten aanwezig zijn. Dan is de financiering slechts de laatste hobbel die genomen moet worden. Als aan deze voorwaarden wordt voldaan, kan in Afrika binnen enkele jaren malaria worden teruggedrongen als belangrijke doodsoorzaak.