Planten met een verhaal: de Monnikskap (Aconitum Napellis)
In onze geneeskruidentuin staan diverse legendeplanten, het zijn planten met een ‘verhaal’. We stellen er graag enkele aan je voor. Vandaag de derde in de serie, de Monnikskap (Aconitum Napellis).
Een giftig exemplaar…
Monnikskap: een van de meest giftige planten die we kennen, alle delen van de plant zijn giftig. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de verhalen die verteld werden over de plant en zijn oorsprong terug leiden naar hellehonden en boze tovenaressen.
De naam Aconitum komt van het Griekse ‘akontion’ dat ‘pijl’ betekent. De Arabieren en oude Chinezen gebruikten het gif van de plant om pijlen in de dopen om ze extra dodelijk te maken bij het jagen. Ook bij terechtstellingen werd deze methode gebruikt, met name bij de Romeinen. Vlees doordrenkt met het sap van de plant werd op plaatsen waar wolven en vossen zwierven neergelegd om ze te doden. Dit levert de plant in het Engels de naam ‘wolfbane’ op. In Nepal zou het gebruikt worden om de waterbronnen van vijanden te vergiftigen,
Boosaardige honden
Er zijn verschillende verhalen over het ontstaan van de plant. Zo wordt er bij de Grieken vanuit gegaan dat de plant ontsprong uit het speeksel van de driekoppige hellehond Cerberus, toen hij voor het eerst daglicht zag en woest begon te blaffen. Waar zijn speeksel de grond raakte, groeide de plant.
Bij de Germaanse volken leefde het verhaal dat de bloem ontsprong uit het bloed van de wolf Fenrir. Bij de Ragnarok, de opstand van de monsters en reuzen tegen de goden, werd de wolf gedood door Vidar, zoon van Thor. Uit het bloed van de wolf zou de plant zijn ontstaan.
Het is een veel voorkomend geloof in oude volksverhalen dat planten ontstaan uit bloed of sappen van mensen en dieren, zoals we ook zagen bij de Alruin. Interessant bij de Monnikskap is dat beide verhalen verwijzen naar boosaardige honden. De monnikskap is namelijk zeer giftig en dient nooit te worden geconsumeerd of gebruikt.
Een bijzondere aanwinst
In een van Ovidius verhalen biedt de tovenares Medea de held Theseus een drank aan, gemengd met het sap van de plant, als hij thuiskomt van zijn heldendaden. Haar poging hem te vergiftigen wordt echter verijdeld door zijn vader, de koning. Hierop vlucht Medea en zijn vader en zoon herenigd.
Het actieve bestanddeel aconiet is ook een van de bekendste gifstoffen, een die nog veel in films en tv-series over mythes en fantasy wordt genoemd. Ook in moderne detectiveseries wordt er nog dankbaar gebruik gemaakt van het gif om vijanden te doden.
De plant werd vroeger ook wel Adam en Eva genoemd, als de kap van de plant omhoog gericht is, lijken er twee kleine figuren aanwezig te zijn, gevormd door de bovenste bloemblaadjes.
Ondanks de giftige werking van de plant, is deze bijzonderheid een aanwinst voor de siertuin.