Iedere maand deelt Jan Willem Zwart zijn persoonlijke tuinbeleving. In de maand oktober gaat het over Winterverwondering.
Herfst, provisiekast van de natuur
Eerder noemde ik de herfst wel de provisiekast van de natuur. De rijke dracht van vruchten en zaden die zich klaarmaken voor de winter, of beter gezegd zich klaarmaken voor een nieuw begin. Veel vruchten en zaden hebben een periode van koude nodig om in het voorjaar weer te kunnen ontkiemen. Boomkwekers vriezen daarom zaden van de beuk en eik in, om ze daarna te kunnen zaaien. Stratificeren wordt dit genoemd. Het zou dan ook mooi zijn als de natuur een flinke koude periode krijgt. Daar is onze natuur eigenlijk op afgesteld.
Zachte winters
Zachte winters zorgen ervoor dat veel insecten, die normaal gesproken niet in de Nederlandse natuur voorkomen, overleven. Maar zachte winters hebben ook voordelen. Want de vijg op De Kruidhof en de lavendel doen het beter dan ooit tevoren. Het is zelfs zover dat we de vijgenboom niet eens meer inpakken op De Kruidhof. De vruchten beginnen nu te rijpen. Net als al die andere vruchten in de tuin, maar ook in de plantsoenen van Buitenpost. De vele rozenbottels trekken prachtige vogelsoorten als vinken en groenlingen aan. De sierappeltjes worden, als deze net een beetje beginnen te rotten, opgegeten door merels en de zaden in de distels worden door de puttertjes uitgeplozen. En goudvinken zijn dol op de gekke roze-oranje vruchten van de Kardinaalsmuts. Even verwonder je je over iets roods in de struiken en foetsie; dan zijn de vinken weer weg. Ze kijken en genieten van bessen, vruchten en zaden.
De tuin winterklaar maken
Maar moet er dan niets gedaan worden in de tuin? Hoeft de tuin niet “winterklaar” gemaakt te worden? Eigenlijk heeft de natuur zichzelf helemaal voorbereid op wat gaat komen. Op de winter, op de koude. Alle vruchten en zaden zoals hierboven beschreven zijn onderdeel van dit geheel. Maar dat geldt ook voor het afstervingsproces van vaste planten en kruiden. Juist de holle stengels zijn goede overwinterplaatsen van insecten, die juist hierdoor de winter wel kunnen overleven.
Als je de tuin laat zoals die nu is en pas in het voorjaar er weer in aan het werk gaat, bespaart dat je niet alleen tijd en energie. Het is ook beter voor de biodiversiteit. Daarnaast zorgt alle organische stof die in de tuin blijft voor een beter bodemleven, doordat oude plantendelen worden omgezet in compost. Dus het bespaart in het voorjaar ook nog eens bodemverbeteraars en compost. De natuur reguleert zichzelf. Een beetje bijsturen is de lol van tuinieren. Dit slim aanpakken is tuinieren in verwondering.